(: اطلاعات عمومی :)

منطقه شکار ممنوع چهل پا در  استان خوزستان واقع است. اين منطقه در 15 كيلومتري شمال شهرهاي انديمشك و دزفول واقع گرديد است و از ديرباز يكي از زيستگاهها كل وبز در منطقه بوده و هم اكنون نيز آثاري از راههاي ايجاد شده در دل ديوارهاي صخره اي كه با استفاده از سيم هاي كابلي ضخيم جهت دسترسي به منطقه ايجاد شده قابل مشاهده است.
منطقه مذكور از ارتفاعات كوهستاني و پيش كوههاي زاگرس تشكيل شده كه رودخانه پرآب دز از ميان دره اي بسيار عظيم با شيارهاي صخره اي عبور كرده و سد بسيار عظيم دز در بين آن قرار دارد.

این منطقه با وسعت ۱۷۰۴۵ هکتار واقع در شمال و شمال شرق شهرستان اندیمشک و به فاصله ۱۵ کیلومتر از شهر اندیمشک قرار گرفته که به کوه تنگوان معروف است. این منطقه در حدود ۵۰ کیلومتری شمال منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش دز قرار دارد.منطقه حفاظت شده چهل پا یکی از زیستگاههای مهم بز کوهی در استان خوزستان به شمار می آید. که بدلیل صعب العبور بودن و عدم دسترسی شکارچیان، این گونه توانسته نسل خود را در این منطقه حفظ کنند و با جمعیت مناسب به راحتی در منطقه مشاهده می شوند. هم اکنون نیز آثاری از راههای ایجاد شده در دل دیوارهای صخره ای که با استفاده از سیم های کابلی ضخیم جهت دسترسی به منطقه ایجاد شده قابل مشاهده است.منطقه چهل پا به طور کلی کوهستانی با دیواره های صخره ای بسیار بلند و دره های صخره ای و صعب العبور بسیار عمیق و گاها غیر قابل دسترسی است که در دامنه های جنوبی به تپه ماهورهای کم ارتفاع منتهی میگردد.
منطقه حفاظت شده چهل پا دارای آب و هوای گرم و خشک است که زمستان های نسبتا معتدلی دارد.منابع آبی این منطقه حفاظت شده چهل پا عمدتا دریاچه سد دز، در ضلع شمالی، رودخانه دز در ضلغ شرقی و تعدادی چشمه از جمله چشمه سلام و خردم در ارتفاعات میباشد. عمده محل تمرکز حیات وحش (کل و بزها) در دامنه های صخره ای و غیر قابل دسترسی مشرف به دریاچه سد و رودخانه دز و دره های بسیار عمیق ضلع شرقی و شمالی منطقه می باشد.

جاذبه های گردشگری: این منطقه علاوه بر چشم اندازهای زیبای خود که حاصل وجود دره های ژرف، ارتفاعات بلند، چشم اندازهای زیبای سد و دریاچه سد دز و پوشش گیاهی خوب منطقه است، در بخش شمالی امکانات مناسبی جهت حضور افراد در محیط بوده که بنام پلاژ نامیده می شود. در این منطقه دریاچه ای عمیق وجود دارد که امکان شنا، اسکی روی آب را محیا ساخته است. مضاف بر آن ارتفاعات مشرف به دریاچه امکان کایت سواری و صخره نوردی را فراهم نموده است.
وضعیت اجتماعی منطقه: روستای داخل منطقه شامل روستای پاپی کم و روستاهای حاشیه و مؤثر بر منطقه شامل قلعه قاسم، گل محک، سرپله، گرکرمعلی و قلعه مختار می باشند. بیشتر مردم منطقه از علاقه مندان به حیات وحش و طبیعت آن محل می باشند. همچنین گروهی از شکارچیان شهرستان نیز علاقمند به حفظ نسل وحوش بخصوص کل و بز در منطقه هستند. این افراد از اقشار مختلف از جمله فرهنگیان هستند که هم اکنون به عنوان همیار با اداره محیط زیست همکاری می نمایند. مسئولین محلی از جمله مسئولین سد و نیروگاه دز با ممنوعیت شکار و صید بسیار موافق و یکی از اهداف مشترک آنان با اداره محیط زیست محسوب می گردد، چرا که کنترل و محدودیت ورود افراد مسلح در حفاظت فیزیکی از تأسیسات و ابنیه سد و نیروگاه بسیار مؤثر است.

راههاي دسترسي به منطقه
راه آسفالته سد دز و راه شني حسينيه به پلاژ سد دز در سمت غرب منطقه
راه آسفالـــته دزفــــول به پامــنار واقــع در ضــــلع شــــرقي منطقــه
وجود راه آهن سراسري خوزستان به تهران در جوار منطقه و ايستگاه گل محك نيز از ديگر راههاي دسترسي به منطقه مي باشد.

جاذبه هاي گياهي
بيشتر پوشش منطقه مرتعي است ولي گونه هاي درختي ودرختچه اي نيز بصورت پراكنده در منطقه يافت
مي شوند. علاوه بر آن قسمتي از دره هاي عميق منطقه نيز داراي درختان نخل مي باشد.

جاذبه هاي جانوري
پستانداران :
مهمترين آن كل وبز با نام علمي و پلنگ مي باشد. علاوه بر آن مي توان به جانوراني از جمله گرگ، كفتار، روباه وشغال نيز در منطقه اشاره كرد. قسمتي از منطقه كه در حريم درياچه و تاسيسات سد دز قرار دارد مورد حفاظت قرار گرفته و وجود پوشش گياهي و مرتعي نسبتاً خوب در نزديكي سد و امنيت ايجاد شده موجب گرديده وحوش منطقه بيشترين تجمع را در محل ياد شده داشته باشند ودر حوالي سد به راحتي قابل مشاهده باشند.
پرندگان :
از گونه هاي شاخص منطقه مي توان به پرندگان نظير كبك وتيهو اشاره كرد كه بيشترين جمعيت پرندگان را در منطقه دارا مي باشند.

نام انگلیسی : Sho & Lndar hunting prohibited area/ نام فارسی : منطقه شكار ممنوع شو و لندر/ منطقه شكار ممنوع شو و لندر در مسجدسلیمان كه در زاگرس جنوبی واقع گردیده، كه تنوع گیاهی و جانوری و شرایط اكولوژیكی این منطقه آن را به یكی از مناطق ارزشمند استان و كشور از نظر حیات وحش جانوری و قابلیت های بالای زیستگاهی تبدیل نموده است. این منطقه یکی از مناطق زیستگاه سمندر امپراتور از گونه های زیبا و حائز اهمیت جهانی است. سمندر لرستانی یا سمندر امپراتور با نام علمی Neurergus Kaiseri یکی از هفت گونه سمندر شناخته شده در ایران است. این جانور با نام*های سمندر نارنجی، قیصری، امپراتور و سمندر کوهستانی لرستان شناخته می*شود، نام*های محلی آن حاجی باریک آب، مارمولک رنگی و وفقی است، این سمندر دارای سری کوچک، چشمانی سیاه و برآمده در روی سر است، سطح زیرین بدن به رنگ نارنجی متمایل به قرمز و سطح پشتی دارای زمینه سیاه براق و لکه*های نارنجی همراه با خال*های سفید و لکه*های سیاه و سفید خال مانند بر روی دم و پا*ها مخلوط با رنگ نارنجی است. این گونه از نظر پراکنش جهانی بومی ایران است و در جنوب لرستان و بخش*هایی از شمال خوزستان پراکنش دارد اما زیستگاه*های باقیمانده این سمندر محدود هستند. سمندر امپراتور در فهرست قرمز IUCN قرار دارد (در آستانه انقراض CR) و در آینده نزدیک با این روند کاهش جمعیت در طبیعت منقرض خواهد شد. کنوانسیون منع تجارت گونه*های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض خرید و فروش این گونه را در ایران و سایر کشورهای جهان از سال ۲۰۱۰ ممنوع اعلام کرده است.منطقه شكار ممنوع شو و لندر» در مسجدسلیمان كه در زاگرس جنوبی قرار دارد، به دلیل تنوع گیاهی، جانوری و شرایط اكولوژیكی، این منطقه را به یكی از مناطق ارزشمند استان و كشور از نظر حیات وحش جانوری و قابلیت های بالای زیستگاهی تبدیل کرده است. این سه منطقه از مناطقی هستند كه بر اساس مصوبه های شماره 334 و 346 كمیسیون امور زیربنائی دولت مستند بر بند (و)ماده 6 قانونی حفاظت و بهسازی محیط زیست به عنوان مناطق حفاظت شده «چهل پا» و «میشداغ» و «منطقه شكار ممنوع شو و لندر» شناخته می شوند.با افزایش این مناطق سطح مناطق حفاظت شده استان كه در سال 1383 ، 6.8 درصد بود به 10.8 درصد رسید که این آمار فراتر از استانداردهای جهانی است .

این زیستگاه طبیعی واقع در شمال شهرستان آشتیان دارای وسعتی معادل 19 هزار و 126 هكتار است كه در حال حاضر به عنوان منطقه شكار ممنوع تحت حمایت سازمان محیط زیست قرار دارد. كلاهه آشتیان با كوه های خشك و صخره ای ، تپه ماهورها و حوزه دشتی دارای اقلیمی متنوع است و همین ویژگی مهم باعث شده تا طیف وسیعی از تنوع گونه های گیاهی و جانواری را در خود داشته باشد. بارندگی سالانه زیستگاه كلاهه آشتیان 255 تا 313 میلیمتر است و حداكثر بارش های این منطقه با 15 درصد معمولا در اسفند ماه و حداقل آن با حدود یك درصد در مردادماه است.

دمای سالانه این منطقه بر اساس اطلاعات ایستگاه های آشتیان و تفرش حدود 11 تا 12 درجه سانتیگراد است. در زیستگاه شكار ممنوع كلاهه آشتیان منابع آبی خوبی وجود دارد و 20 چشمه با جریان دایمی و بخشی از سرشاخه های رودخانه كمرد (فصلی) در منتهی الیه شرقی این منطقه بستر مستعد و مناسبی را برای زیست انواع حیات وحش و گیاهان فراهم آورده است. زیستگاه كلاهه آشتیان از ذخیرگاه های مهم مرتعی استان مركزی است و دارای هشت تیپ با 91 گونه گیاهی است كه 16 گونه آن را گون ها تشكیل می دهد. از میان گونه های موجود در منطقه، هشت گونه آستراگیوس بوته ای با ارزش بالای حفاظتی در سطح ملی وجود دارد كه اداره كل حفاظت محیط زیست استان مركری برای آن برنامه های خاص دارد.

حیات وحش

وجود اكوسیستم های متنوع در منطقه كلاهه این زیستگاه را به محلی امن برای حیات وحش تبدیل كرده و در حال حاضر 27 گونه از 170 گونه پستاندار ایران در كلاهه آشتیان زیست می كنند.

پازن، قوچ اراكی، گراز، گرگ، شغال، روباه، كفتار، سمور، گربه وحشی، گربه پالاس، تشی، خرگوش، پیكا، موش صحرایی، جرد ایرانی و لیبی، هامستر خاكستری، ول حفار، خفاش بال بلند، خفاش بال سفید و خارپشت اروپایی از جمله تنوع وحوش ارزشمند زیستگاه كلاهه اشتیان است.

72 گونه از 500 گونه پرندگان ایران در كلاهه آشتیان مشاهده شده و دامنه تپه ماهورها و كوه های این منطقه نظیر همند، كلاهه و پارك جنگلی این زیستگاه مامنی مناسب و امن برای زیست كبكو تیهو است. دشت های كلاهه آشتیان مانند عبدل آباد به دلیل وجود مزارع كشاورزی زیستگاه خوبی برای پرندگان دانه خور است و حضور جوندگان كوچك و خزندگان موجب شده كه پرندگان شكاری نیز در چرخه تنوع زیستی این منطقه شكار ممنوع موجود باشد.

هم اكنون 49 گونه خزنده بدون احتساب مارها و لاكپشت آبی و چهار گونه دوزیست در زیستگاه كلاهه آشتیان وجود دارد. در حوزه زیستگاهی كلاهه آشتیان روستاهای سفید شبان و آهوبه عنوان كانون تمركز انسانی وجود دارد و بزرگترین كانون انسانی نزدیك به این منطقه شكار ممنوع نیز شهر آشتیان است.